Eugeniusz Cękalski był jednym z najwybitniejszych polskich twórców polskiej awangardy filmowej. Był współtwórcą działającego na początku lat 30. Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego START, miał ambicje wyniesienia polskiej produkcji filmowej na wyższy poziom artyzmu. Tworzył filmy, w których ważniejszy od opowiedzianej historii był sposób jej przedstawienia. W ramach naszego seansu zaprezentujemy jego filmy skupione na tańcu.
W 1937 roku zrealizował głośny cykl 4 filmów dokumentalnych Tańce polskie – reportaży ukazujących tańce ludowe wykorzystując możliwości filmu, jak sceny w zwolnionym tempie, zbliżenia, ujęcia pod różnymi kątami. Filmy te pokazywały nie tylko sam taniec, lecz także bogactwo i różnorodność strojów regionalnych i piękno krajobrazu. Jedynym przed wojną filmem fabularnym Cękalskiego był dramat Strachy, którego bohaterkami były tancerki z teatru rewiowego. W filmie tym znalazło się aż osiem scen tanecznych, ukazujących przekrój różnych układów choreograficznych wykonywanych w ówczesnych teatrach. Nad choreografią w filmie czuwała Tacjanna Wysocka, założycielka i kierowniczka jednej najlepszych grup tanecznych w międzywojennej Polsce.
Wstęp bezpłatny, wejściówki do odebrania w kasie kina.
Program
Prelekcję przed filmami wygłosi filmograf FINA Michał Pieńkowski.
Tańce krakowskie, reż. Eugeniusz Cękalski, 8 min, 1936, Polska
Film przedstawiający tradycyjne tańce krakowskie oraz urok krajobrazu okolic Krakowa. Twórca filmu, Eugeniusz Cękalski, związany był ze środowiskiem awangardy filmowej, stąd zastosowanie zabiegów nietypowych dla filmu dokumentalnego. Tańce krakowskie to nie tylko rejestracja tańca ludowego, lecz przede wszystkim artystyczny reportaż, ukazujący tańczące pary z różnych perspektyw, wykorzystujący zbliżenia i ujęcia w zwolnionym tempie, co pozwoliło wyeksponować dynamikę ruchu i piękno strojów regionalnych. W filmie wystąpił Zespół Taneczny Związku Teatrów Ludowych. Tańce krakowskie to jeden z filmów składających się na głośną serię Eugeniusza Cękalskiego Tańce polskie (obok Tańców góralskich, Tańców śląskich i Kujawiaka). Cały cykl jeszcze przed wojną trafił do Wielkiej Brytanii (na potrzeby dystrybucji zagranicznej został przygotowany w wersji anglojęzycznej), dzięki czemu zachował się do naszych czasów
Kujawiak, reż. Eugeniusz Cękalski, 7 min, 1936, Polska
Pośród malowniczych plenerów wiejskich, zespół tancerzy w strojach regionalnych tańczy kujawiaka. Twórca filmu, Eugeniusz Cękalski, związany był ze środowiskiem awangardy filmowej, stąd zastosowanie zabiegów nietypowych dla filmu dokumentalnego. Kujawiak to nie tylko rejestracja tańca ludowego, lecz przede wszystkim artystyczny reportaż, ukazujący tancerzy z różnych perspektyw w scenerii wiejskiej, wykorzystujący zbliżenia i ujęcia w zwolnionym tempie. W filmie wystąpił Zespół Taneczny Związku Teatrów Ludowych. Kujawiak to jeden z filmów składających się na głośną serię Eugeniusza Cękalskiego Tańce polskie (obok Tańców góralskich, Tańców krakowskich i Tańców śląskich). Cały cykl jeszcze przed wojną trafił do Wielkiej Brytanii (na potrzeby dystrybucji zagranicznej został przygotowany w wersji anglojęzycznej), dzięki czemu zachował się do naszych czasów.
Film został zrekonstruowany w 2022 roku w oparciu o dwie kopie odnalezione po wojnie w Londynie i w Chicago.
Strachy, reż. Eugeniusz Cękalski, 99 min, 1938 Polska
Historia kilku młodych dziewczyn pracujących w warszawskim kabarecie. Po zamknięciu teatru Teresa i Linka przenoszą się na prowincję, gdzie mają występować w lokalnym teatrze prowadzonym przez profesora Dubienko – starego, nieszczęśliwego człowieka, szukającego zapomnienia w alkoholu. Jego tańce nie zyskują już aplauzu miejscowej publiczności, natomiast wielkim powodzeniem cieszą się występy dziewcząt. Sprawy komplikują się kiedy okazuje się, że Linka jest w ciąży.
O cyklu Film z historią
Cykl poświęcony jest polskim filmom przedwojennym zdigitalizowanym przez Filmotekę Narodową – Instytut Audiowizualny w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.
Ilustracja: fotos z filmu Strachy, reż. E. Cekalski, źródło: Fototeka FINA