We wrześniu 76. urodziny obchodzi Janusz Zaorski! Z tej okazji uczyniliśmy go bohaterem kolejnej odsłony cyklu Dziś są twoje urodziny. Zapraszamy do świętowania wraz z reżyserem na Ninatece!
Program
Filmy będą dostępne na Ninatece do 30 września 2023.
Uciec jak najbliżej, reż. Janusz Zaorski, , 87 min, 1972, Polska
Partita na instrument drewniany, reż. Janusz Zaorski, 77 min, 1975, Polska
Pokój z widokiem na morze, reż. Janusz Zaorski, 88 min, 1977, Polska
Panny i wdowy, reż. Janusz Zaorski, 145 min, 1991, Polska
Piłkarski poker, reż. Janusz Zaorski, 101 min, 1988, Polska
Bohater cyklu
Janusz Zaorski urodził się 19 września 1947 r. w Warszawie. Syn Tadeusza Zaorskiego, w latach 1957-1970 wiceministra kultury i sztuki, brat aktora Andrzeja Zaorskiego. Absolwent Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi (1971). Jeszcze podczas studiów był asystentem reżysera Janusza Morgensterna przy realizacji serialu telewizyjnego Kolumbowie (1970).
Zadebiutował krótką, pełną czarnego humoru opowiastką fabularną Na dobranoc (1970). Swój pierwszy pełnometrażowy film kinowy, czyli Uciec jak najbliżej – utrzymaną w konwencji kina drogi historię chłopaka usiłującego przewartościować dotychczasowe życie – zrealizował dwa lata później. Komediowy Awans (1974), udana ekranizacja popularnej książki Edwarda Redlińskiego o przemianach obyczajowych i cywilizacyjnych polskiej wsi, przyniósł mu Nagrodę Główną na FPFF w Gdańsku (1975), a adaptacja dramatu Stanisława Grochowiaka „Partita na instrument drewniany” (1975) Sławomirowi Idziakowi nagrodę za zdjęcia na następnym festiwalu w Gdańsku (1976). Kolejne filmy: Pokój z widokiem na morze (1977; Srebrny Lampart i wyróżnienie FIPRESCI na MFF w Locarno), poświęcony konfrontacji zawodowej dwóch psychiatrów odmiennie traktujących zakres ingerencji w ludzką wolność i osobowość, oraz Dziecinne pytania (1981), traktujące o różnych postawach życiowych młodych ludzi, zbliżają Zaorskiego do Kina Moralnego Niepokoju.
Wielkie uznanie przyniosła mu, kończona potajemnie w czasie stanu wojennego, Matka Królów (1982; lawina nagród na FPFF w Gdyni, ze Złotymi Lwami na czele; Srebrny Niedźwiedź na MFF w Berlinie), ekranizacja powieści Kazimierza Brandysa, poświęcona dramatycznym losom Łucji Król. Utrzymany w konwencji sensacyjnej Baryton (1984), który przyniósł Zaorskiemu w Gdańsku Nagrodę Główną, Feliksowi Falkowi – laur za scenariusz, a Witoldowi Adamkowi – za zdjęcia, potwierdził, że reżyser znakomicie czuje się w różnych gatunkach filmowych, czego dał dowód kolejnymi udanymi realizacjami: adaptacją głośnej książki Stanisława Dygata Jezioro Bodeńskie (1985; Grand Prix na MFF w Locarno) czy efektownym Piłkarskim pokerem (1988).
Matką Królów pokazał Zaorski, że dobrze czuje się w opowieściach zrealizowanych z dużym rozmachem inscenizacyjnym, rozgrywających się w długich przedziałach czasowych. Podobnie jest w Pannach i wdowach (1991), epickiej opowieści o stu latach polskiej historii z punktu widzenia kobiet, która zaczyna się powstaniem styczniowym, a kończy współcześnie, czy w Syberiadzie polskiej (2012), poświęconej Polakom deportowanym przez NKWD na Syberię w 1940 roku.
Janusz Zaorski w latach 1987-1989 był członkiem Komitetu Kinematografii. W 1987 r. został wybrany na przewodniczącego Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych, a w 1988 r. został kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Dom”. W latach 1991-1993 pełnił funkcję Prezesa Komitetu ds. Radia i Telewizji, a w latach 1994-1995 był przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Odznaczony Złotym Medalem Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2011).