Zapraszamy na pokaz filmu niemego z 1925 roku Paryż śpi, któremu towarzyszyć będzie koncert zespołu Księżyc. Zestawienie starych filmów z nowoczesną muzyką doskonale sprawdziło się w organizowanej przez Filmotekę Narodową – Instytut Audiowizualny imprezie jaką jest coroczne Święto Niemego Kina. Podczas ubiegłorocznej 17 edycji to właśnie pokaz filmu Paryż śpi był pokazem otwierającym wydarzenie. Seans jest jednocześnie preludium do zaplanowanej na październik 18 już edycji Święta Niemego Kina.

Paryż śpi, reż. René Clair, 60 min., 1925, Francja

Pewnego ranka dozorca wieży Eiffla stwierdza, że jego zegarek przestał działać. Ze zdziwieniem odkrywa, że i Paryż zastygł w bezruchu: na ulicach stoją porzucone samochody, a ludzie pogrążeni są we śnie. Mimo to na swej drodze spotyka kilkoro turystów. Razem wyruszają na podbój miasta, by poznać przyczynę jego uśpienia.

Debiut René Claira łączy elementy komedii fantastycznej i groteski. Niepozbawiony celnej obserwacji natury obyczajowej, a nawet filozoficznej, zachwyca wnikliwym, poetyckim i nostalgicznym portretowaniem miasta. Stolica Francji staje się równoprawnym bohaterem filmu, zwierciadłem, w którym odbija się natura jej mieszkańców i turystów. Zdjęcia zrealizowane na stalowej konstrukcji wieży Eiffla należą do najciekawszych elementów dzieła, a sam obraz Claira wywarł znaczący wpływ na ukazywanie metropolii na ekranie.

Filmem tym reżyser chciał przywrócić kinu wolność. Kino ma wrócić do korzeni i pozbyć się tego dławiącego artystycznego oszustwa – postulował. Chociaż Clair podzielał zachwyt nad awangardą, to jej narzędzi użył w służbie satyry i zabawy, tworząc mieszankę rzeczywistego i nierealnego świata, odległą od wizji Marcela L’Herbiera, Jeana Epsteina czy Germaine Dulac. W debiucie przewija się wiele wątków, które będą obecne w jego całej twórczości – m.in. satyra połączona z trafną dziennikarską obserwacją (Clair po I wojnie światowej pracował jako dziennikarz) – jednak dopiero filmy dźwiękowe z lat 1930–1932 postawią go w rzędzie mistrzów kina.

Pokaz prasowy pierwszej wersji Paryż śpi odbył się w 1924 roku, ale zaangażowanie Claira w realizację Antraktu przesunęło rozpowszechnianie ostatecznej wersji filmu na 1925 rok. (KB)

Film został odrestaurowany przez Fondation Jérôme Seydoux-Pathé w 2018 roku. Restaurację w standardzie 4K wykonano w laboratorium L’Immagine Ritrovata na podstawie tintowanej kopii 35 mm na podłożu łatwopalnym (nitro) z kolekcji BFI National Archive.

Muzyka na żywo: zespół Księżyc

Ścieżkę dźwiękową do filmu Paryż śpi stworzy na żywo zespół Księżyc.  Czerpiąca zarówno z praktyk teatralnych (Grotowski, Gardzienice), obrzędowości muzyki ludowej, jak i minimalizmu grupa była bez wątpienia zjawiskiem osobnym na polskiej scenie lat 90. Wydane w tamtym czasie płyty Nów oraz Księżyc doskonale pokazują jej stylistyczną odrębność. Pod wpływem pytań wydawców, licznych zaproszeń od organizatorów festiwali i stale rosnącej liczby fanów w 2014 roku Księżyc powrócił do grania po blisko dwóch dekadach milczenia. Rok później, nakładem brytyjskiej wytwórni Penultimate Press, ukazał się nowy, świetnie przyjęty album Rabbit Eclipse. Zespół nie wycofał się z aktywności koncertowych i kontynuuje poszukiwania nowych kontekstów i środków ekspresji.

Wstęp

Wstęp bezpłatny, obowiązuje rejestracja za pomocą poniższego formularza.

Ilustracja: kadr z filmu Paryż śpi, reż. René Clair, fot. Fondation Jérôme Seydoux-Pathé