Tatry są jednym z najbardziej malowniczych zakątków Polski. Ich piękno niemal od początku było wykorzystywane w filmach. Jednym z najpiękniejszych filmowych obrazów Podhala jest dramat Adama Krzeptowskiego Biały ślad z 1931 roku, który do dziś zapiera dech w piersiach wspaniałymi zimowymi plenerami i scenami sportowymi. Wielką ciekawostką jest reportaż Serek i chleb, w którym całość komentarza lektorskiego odczytana jest w gwarze góralskiej. Jest to także najstarszy zachowany film Eugeniusza Cękalskiego, jednego z najwybitniejszych twórców polskiego kina artystycznego. W 1939 roku, w związku ze zorganizowanymi w Zakopanem Mistrzostwami Świata w Narciarstwie, popularność tego regionu wzrosła jeszcze bardziej. Z tego okresu pochodzi reportaż Zbigniewa Jaszcza Tatry w śniegu.

Program

Prelekcję przed filmami wygłosi filmograf FINA Michał Pieńkowski.

BIAŁY ŚLAD, REŻ. ADAM KRZEPTOWSKI, 67 MIN, 1932, POLSKA

Na skraju tatrzańskiej wsi, w chacie po rodzicach, mieszka rodzeństwo – Zośka i Władek. Przez cały tydzień ciężko pracują, a w niedzielę, odświętnie ubrani, idą do kościoła. Zośka spotyka tam Jaśka, w którym jest skrycie zakochana. Ale Jasiek darzy uczuciem Hankę, która po ukończeniu szkoły, wróciła w rodzinne strony. Hanka jednak zainteresowana jest Andrzejem, świetnym narciarzem.

Biały ślad to największy sukces Adama Krzeptowskiego, Górala i fotografa, który w latach 20. prowadził w Zakopanem zakład fotograficzny i jak nikt potrafił uchwycić w obiektywie piękno Tatr. W 1930 roku zaczął kręcić filmy, początkowo krótkometrażowe dokumenty, a potem także pełnometrażowe fabuły.

Film reprezentował Polskę na pierwszym festiwalu w Wenecji, gdzie odbyła się jego prapremiera. Mimo iż fabuła filmu jest przeciętna, międzynarodową publiczność zachwyciły zapierające dech w piersiach plenery tatrzańskie. W późniejszych latach sceny plenerowe z Białego śladu były wykorzystywane w innych filmach, których akcja toczyła się w górach: Drugiej młodości i Sportowcu mimo woli.

SEREK I CHLEB, REŻ. EUGENIUSZ CĘKALSKI, HENRYK ŁADOSZ, 10 MIN, 1935, POLSKA

Reportaż przedstawiający życie codzienne chłopów na Podhalu, m.in. wyrób oscypków i pracę na roli. Jego wielką wartością jest komentarz czytany w gwarze góralskiej, co produkcji dokumentalnej lat trzydziestych było rzadkością – zwykle do tego rodzaju filmów angażowano profesjonalnych lektorów.

Obecnie jest to najstarszy zachowany film Eugeniusza Cękalskiego, jednego z czołowych twórców polskiej awangardy filmowej. Od 1937 roku Zarząd Związku Producentów Filmów Krótkometrażowych promował Serek i chleb w Stanach Zjednoczonych, gdzie znajdowały się bardzo liczne skupiska Polonii, pochodzącej w znacznej części właśnie z Podhala.

TATRY W ŚNIEGU, REŻ. ZBIGNIEW JASZCZ, 12 MIN, 1939, POLSKA

Film Tatry w śniegu to do niedawna nieznany, odnaleziony w 2015 roku reportaż ukazujący piękno skąpanych w śniegu gór oraz atrakcje turystyczne Zakopanego i okolic, m.in. kolejkę na Gubałówkę czy kolejkę linową na Kasprowy Wierch.

Obecnie (2023) jest to jedyny zachowany przedwojenny reportaż Zbigniewa Jaszcza, operatora, który podczas II wojny światowej realizował filmy dokumentalne w Anglii i Szkocji.

Wstęp

Wstęp bezpłatny. Wejściówki do odbioru w kasie kina.

O cyklu Film z historią

Cykl poświęcony jest polskim filmom przedwojennym zdigitalizowanym przez Filmotekę Narodową – Instytut Audiowizualny w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa.